D/a – Het Steen

Het Steen, een steengoed ontwerp?  (VOLZET)

noAarchitecten 

Marie (F/a Curatorenteam) licht toe waarom je dit project zeker niet mag missen.

Tussen 2018 en 2021 verbouwen noAarchitecten het oudste gebouw van Antwerpen. Hun ontwerp doet veel stof opwaaien bij Antwerpenaren. Maar was het wel zo onbedachtzaam?  

De poort naar de stad en de stroom 

Het Steen kent een rijke geschiedenis. In de 12de en 13de eeuw bestaat de burcht uit een houten markgraafwoning met tolhuis, munthuis en burchtkerk. In de 14de eeuw transformeert het tot gevangenis en nog later tot een houtzagerij en woonkazerne. Rond 1860 wordt het gerestaureerd naar een fictief historisch beeld en vindt het Museum voor Oudheidkunde er onderdak. In 1877 worden de Scheldekaaien rechtgetrokken en omliggende gebouwen afgebroken. Hierdoor raakt de burcht geïsoleerd van de oude stadskern. De vleugel en terrassen uit 1883 moeten in de jaren 1950 wijken voor een bakstenen gebouw. De herkenbare ‘boekentoren’ blijft wel bewaard. 

Van gesloten burcht naar uitnodigend bezoekerscentrum 

De uitbreiding van Het Steen omvat een toeristisch ontvangst- en bezoekerscentrum met een vertrekhal voor cruiseschepen. De insnijdingen en knikkende opbouw van de gevels roept een middeleeuws beeld van de burcht op. Kunstenaar Pieter Vermeersch stelt de bakstenen samen. De kleuren lopen van donker naar licht, een referentie naar de bouwfasen van Het Steen. Het interieur bestaat uit sobere materialen zoals hout en natuursteen en zorgen voor een vloeiende overgang tussen oud en nieuw. Ramen kadreren het zicht op de stad en de stroom. Brede vensterbanken nodigen uit om te zitten.  

Werken mét de stroom, niet tegen de stroom in 

Het project kadert in het ‘Sigmaplan’, waarmee de Vlaamse overheid het risico op overstromingen rond de Schelde wil verkleinen. De gesloten muren bieden bescherming tegen het stijgende waterpeil. Het nieuwe betonskelet is dan weer zo geconstrueerd dat het eenvoudig andere bestemmingen kan huisvesten in de toekomst. Ik nodig je uit om eens tot boven in de uitkijktoren te gaan en zelf een mening te vormen over het ontwerp.  

Auteur: Marie Moors