Beroep en opleiding Directeur VAi / Architectuurhistorica
Wat doe jij in het Festival van de architectuur?
Tijdens het Festival ontmoet ik ontzettend veel mensen. Ik vind het een hele eer om Anne Lacaton te ontvangen en voor te stellen aan het publiek. Tijdens het colloquium zit ik een sessie voor. Op vrijdag en zaterdag geniet ik ervan te praten met architecten en families die deelnemen aan activiteiten en leid ik sponsors en bestuursleden rond. Op zondag voorzie ik een bijzonder programma voor de Minister-president op de Dag van de architectuur. Achter de schermen los ik mee last minute problemen op.
Hoe ziet jouw ideale speelveld eruit?
In mijn speelveld is er minder regelgeving. Ik houd ervan dat niet alles bestemd of beslist is, dat geeft ruimte aan creativiteit en verandering. In de rafelranden van de stad vinden jongeren of nieuwkomers dikwijls een plek om zichzelf te zijn, om te experimenteren en elkaar te ontmoeten op manieren die de goegemeente niet steeds waardeert. Dat speelveld moeten we koesteren, het geeft een plek aan hen die minder mondig zijn in de stad.
Speelt architectuur een rol in jouw werk?
Deze vraag doet me glimlachen. Ik kan me niet anders voorstellen dan dagelijks met architectuur bezig te zijn. Sinds ik stadsgeschiedenis studeerde in Barcelona in 1997 gaat er geen dag voorbij of ik lees over architectuur, praat met ontwerpers en beleidsmakers, schrijf over architectuur of ben bezig met architectuurarchieven, les te geven of publieksprojecten te maken over architectuur. Het is een eindeloos boeiend vak. ik ontdek voortdurend nieuwe boeiende ontwerpers en denkers. Soms zijn die heel jong terwijl ik evengoed in de architectuurgeschiedenis voortdurend nieuwe ontdekkingen doe.
Waarvan lig jij ’s nachts wakker?
Ik lig ’s nachts wakker van mijn tienerzoon die zijn weg zoekt in het leven. Of van het zoeken naar geld om de vele waardevolle projecten van het VAi te kunnen realiseren. Afhankelijk van wat ik voor het slapengaan heb gelezen kan ik ook wakker liggen van wat de toekomst brengt: klimaatverandering, groeiende sociale ongelijkheid, … dan ben ik bezorgd om mijn eigen kinderen en ruimer hoe we de wereld doorgeven aan de generatie na ons. Ondertussen draai ik toch al 20 jaar professioneel mee. Deed ik genoeg? Wellicht niet.
Wie hoop jij te komen tijdens het Festival van de architectuur?
Ik hoop te kunnen spreken met zoveel mogelijk jonge makers en onderzoekers die op het colloquium hun werk presenteren. Dat zijn gesprekken waar ik veel inspiratie uit haal en die me anders doen kijken. Omgekeerd merk ik dat de ervaring die ik ondertussen heb soms heel waardevol kan zijn voor jonge ontwerpers die aan het begin van hun traject staan. Dat kunnen delen geeft me veel voldoening.
Ontdek het werk van Sofie De Caigny tijdens het Festival van de architectuur hier.
Het Festival van de architectuur creëert een vrijplaats om nieuwe perspectieven te testen en tonen. We bevragen wie de regels maakt, wie daarin onzichtbaar blijft en welke benaderingen van ruimte maken ondergesneeuwd raken.
Campagnebeeld, Festival van de architectuur, 2023 ©Teuntje Fleur
Festival van de architectuur 2023: Een speelveld
Vandaag dwingen de ecologische crisis, klimaatverandering, wereldwijde migratie, groeiende ongelijkheid en toegenomen globalisering ons om opnieuw na te denken over hoe en voor wie we ruimte ontwerpen. Een systemische verandering dringt zich op. Tegelijkertijd moeten we meer op maat van lokale noden en ontwikkelingen werken. De opgave is groot en we lijken soms verlamd of weten niet waar te beginnen. De vraag stelt zich of de huidige regelgeving wel op maat is van de opgave waarvoor we staan.
Gebouwen, parken, pleinen en infrastructuur maken en transformeren, gaat gepaard met heel wat regels. Architecten, landschapsontwerpers, planners en stadsmakers zien de complexiteit van de regelgeving alsmaar toenemen. De fundamenten daarvan werden gelegd in de 20ste eeuw. Lange tijd was er weinig of geen reflectie over de manier waarop regels tot stand kwamen, of over het perspectief van waaruit het gebeurde. Het architectuuronderwijs reproduceerde de denkkaders. Af en toe durfden architecten of denkers de uitgangspunten van het systeem in vraag te stellen.
Een andere bril
Het Festival van de architectuur (F/a) heeft als rode draad ‘Een speelveld’. Het creëert een vrijplaats om nieuwe perspectieven te testen en tonen. Daarom stellen we de bestaande paradigma’s in de architectuur in vraag en laten ons inspireren door andere kunstvormen. We bevragen zo wie de regels maakte, wie daarin onzichtbaar bleef en welke benaderingen van ruimte maken ondergesneeuwd raakten.
Nieuwe stemmen
Tijdens het Festival van de architectuur keren we de rollen om en geven we de hoofdrol aan groepen die in de bestaande paradigma’s geen stem hadden. Wat kunnen we leren van kinderen, van jonge kunstenaars, van mensen die thuis zijn in verschillende culturen en van opkomende ontwerpers? Met voorstellingen, kinderateliers, een markt voor jonge makers, vier tentoonstellingen en installaties van kunstenaars nemen we DE SINGEL in. We nodigen iedereen uit om van perspectief te wisselen, uit de bestaande denkkaders te treden en inspiratie op te doen door een onverwachte blik of ontmoeting. Het festival reikt zo een gebaar om even voorbij de bestaande spelregels te gaan.
Het sluitstuk van het F/a is de Dag van de architectuur, die in heel Vlaanderen en Brussel plaatsvindt. Een jong curatorenteam nam het heft in handen en maakte een selectie van gebouwen die volgens hen toekomstbestendig zijn. We bekijken architectuur in Vlaanderen en Brussel vanuit hun kritische ogen.
De samenwerking met Open Monumentendag daagt de verhouding uit tussen monumentenzorg en hedendaagse architectuur. Dit thema is ook het onderwerp van twee tentoonstellingen en een colloquium. We beseffen dat materialen schaars zijn en dat we de planeet overladen met afval. Dit dwingt tot een meer circulaire benadering van architectuur en bouwen. De focus komt te liggen op herstel, hergebruik en op het belang van korte ketens en materialenstromen. Daarmee groeit ook de nood aan lokale ambachtslui. Zijn we klaar de spelregels te herschrijven en deze uitdagingen aan te gaan?
(Sofie De Caigny, directeur Vlaams Architectuurinstituut over het Festival van de architectuur 2023)